Tag No. 121 – צען ברידער – tsen brider – „Zehn Brüder“

Laat in de avond, in het pikkedonker, trekt er plotseling een voertuig achter ons op. - Het is altijd een grappige situatie als je in niemandsland bent. Ik wil het liefst uitstappen om te zien wat er aan de hand is. - Maar het is "maar" een busje, ook een Californiër. Er wordt Spaans gesproken. We begroeten elkaar. - Julia en Jose, zij schakelt over op perfect Engels, nee, Amerikaans. - Dus een Amerikaanse met haar Spaanse vriend. Zo worden we nieuwe buren en krijg ik de kans om de sterrenhemel van dichtbij te bekijken. Hoe het fonkelt, gewoonweg verbazingwekkend.

We worden rond half acht wakker. Het is nog donker buiten. Maar de zonsopgang doemt al op achter de berg. Ik maak de buitendouche klaar. Buiten douchen bij zeven graden is heerlijk verfrissend, althans dat zeg ik tegen mezelf. Maar eerst geniet ik van het uitzicht over de mistige bergen, de bomen en het weelderige groen. 

Nog een fruitmuesli als ontbijt, deze keer met een nieuw ingrediënt. Ongezouten pinda's. Heerlijk! - Op de een of andere manier waren ze ons thuis nog niet eerder opgevallen. In ieder geval niet zonder dop.

Later op de ochtend raak ik aan de praat met onze nieuwe buren. Eerst gaat het alleen maar over de Bullis. Maar dan schakelt Julia over op Duits.

Ich frage sie woher sie so gut deutsch spricht. Sie sagt ihr Jiddisch wäre besser. Ich frage und sie bestätigt, dass sie Jüdin ist. – Wir stellen fest, dass wir beide die selben Jiddischen Lieder kennen. Wir reden darüber, dass ich Jiddisch immer als traurig und zeitgleich lebendig empfinde,  „Di grine Kusine“, „Dire-gelt“, darüber, dass ich erst im letzten Jahr auf einem jiddischen Konzert in einer christlichen Kirche war, über singende, orthodoxe Juden im ehemaligen Getto in Venedig. – Plötzlich beginnt auch sie „Tsen brider – Zehn Brieder“.  zu singen und ich falle ein. So singen wir gemeinsam … 

Tsen brider senen mir gewesn

Hobn mir gehandlt in wayn

Senen ayns leuk und geshtorbn

Ik leef nog

Ik heb altijd van dit liedje gehouden. Als zakenman weet ik dat er goede en slechte tijden zijn. Dit liedje gaat over de slechte. -

Plotseling zijn we in het verleden, op het onderwerp concentratiekampen. Ze vertelt me dat haar grootmoeder gedeporteerd werd maar het concentratiekamp Buchenwald overleefde. Ze vertelt me hoe haar oma in Buchenwald een paar herenlaarzen uit een berg laarzen koos. "Hij" had ze zeker niet nodig gehad, want hij was vergast. Ik krijg tranen in mijn ogen, ik voel me schuldig. - We staan daar even en ik vraag of ik haar een knuffel mag geven. Ik voel de behoefte om me te verontschuldigen, wat ik ook doe. We kijken elkaar aan en gaan ieder onze eigen weg.

Shmerel met viool, Tewye met bas

Shpil-she me een lidl oyfn metn gas

Oy oy oy oy oy oy, oy oy oy oy oy oy oy oy

Later komt ze weer naar me toe en vertelt me dat dit gebaar diepe indruk op Jose heeft gemaakt. Dat hij de schuld van de Spanjaarden onder het Franco-tijdperk als vergelijkbaar ziet. Maar hij had veel respect voor het feit dat "wij" Duitsers hadden geleerd om deze schuld onder woorden te brengen. Geen enkele Spanjaard is daartoe in staat. - We bespreken het feit dat weinig Italianen, Japanners en andere "bondgenoten" daartoe zeker bereid zijn.

Het feit dat ik me verontschuldig voor de wreedheden die onze voorouders hebben begaan, maakt me zeker geen beter mens, maar het maakt deel uit van mijn gevoelens, mijn houding. Juist omdat ik mezelf zie als een patriot, en omdat ik beweer een patriot te zijn, probeer ik ook de afgronden van ons verleden te trotseren. 

Shpil-she me een lidl oyfn metn gas

Ik ben een klein broertje geworden

We hebben in vracht behandeld

Senen ayns leuk und geshtorbn

Senen mir geblibn acht 

Sjmerel met fidl ...

We praten lang over hoe zoiets kon gebeuren, welke invloed religie had, welke invloed geld en schuld(en) hadden. Waarom er altijd Joodse pogroms zijn geweest. Welk verband er was met zaken als uitsluiting uit de gilden, de ontzegging van het recht om land te bezitten, wapens te dragen, maar om geld te lenen in strijd met de christelijke "rente en geldigheid". Over de vraag of zoiets opnieuw zou kunnen gebeuren. We hebben het over de overvloed en rijkdom waarin we vandaag leven en de armoede van degenen voor ons. Wat een desinformatie waar we vandaag de dag onder lijden in de overvloed aan informatie. Zelfs het Israëlische nederzettingenbeleid wordt besproken. - Het hebben en dragen van verantwoordelijkheid daarvoor. Het gesprek gaat zo ver dat we het hebben over de verantwoordelijkheid van mensen en de mensheid zelf. Welke verantwoordelijkheid we dragen in de wereld, welke rol wapens en geld vandaag de dag weer spelen. Het is een ontroerend gesprek. Natuurlijk vinden we ook geen oplossingen. Maar we vinden wel een beetje rust. 

Shpil-she me een lidl oyfn metn gas

Ik ben een klein broertje geworden

We hebben in vracht behandeld

Senen ayns leuk und geshtorbn

Senen mir geblibn acht 

Sjmerel met fidl ...

Später reden Torgit und ich noch ein wenig über Patriotismus und darüber wie widersprüchlich wir Deutschen doch mit Nationalstolz umgehen. Warum die Deutschladfahnen doch nur in der Hoffnung auf ein neues Sommermärchen heraus kommen „dürfen“. – Schon schräg, wenn man betrachtet, dass gerade unsere Nationalfahne, von Nazis gestern und heute abgelehnt wird. Steht die deutsche „Tricolore“ doch ebenfalls für Freiheit, Gleichheit, Brüderlichkeit. Oder war es Einigkeit, Freiheit und Demokratie. Egal, so oder so nichts, mit dem Rechte sich identifizieren können. – Wir reden auch über Sachsenhausen, über meine Gespräche mit dem Bruder eines Arbeitskollegen, der dort im Archiv gearbeitet hat. Wir stellen uns die Frage, was es mit einem Menschen macht, der in einer solchen Gedenkstätte arbeitet. 

Acht broers zijn van mij geweest

Behandeld met ribben

Senen ayns leuk und geshtorbn

We zijn hier geboren

Ein wenig später verabschieden sich Julia und Jose mit den Worten „Lehitra’ot“. – Wir spüren, dass unser Gespräch auf beiden Seiten Emotionen ausgelöst hat. Die Verabschiedung ist ganz besonders herzlich. Auch Jose drückt mich.

Ik ben een broer geworden

We gingen om met gebeks

Senen ayns leuk und geshtorbn

Senen mir geblibn seks

Sjmerel met fidl ...

Torgit en ik willen nog even ter plaatse blijven, want we vermoeden dat onze gieren 's middags weer zullen opkomen met de thermiek. We zien er al een paar in de lucht. - Zullen we dit natuurspektakel kunnen filmen? Dat weten we niet. Dus gebruiken we de tijd om onze technologie onder de knie te krijgen. Torgit met onze DJI Osmo Pocket, een handheld gimbal. Ik met onze beelden van de afgelopen twee dagen. Op de een of andere manier kwam er minder uit dan ik dacht. - Gieren zijn alleen onscherp.

Wir machen uns am Nachmittag zu Fuß auf den Weg , um die Geier zu erkunden. Mehr und mehr Geier ziehen wie erhofft ihre Bahnen am Himmel. Ich lasse die Drohne aufsteigen, halte mich jedoch möglichst fern, um die Vögel nicht zu verscheuchen, bzw. zu verschrecken. Doch das Gegenteil ist der Fall. Die Geier nähern sich der Drohne sehr schnell. Plötzlich ist die Drohe von den Vögel umkreist. Nicht die Vögel haben Angst, sondern ich, zumindest um die Drohne. Ich hole sie lieber vom Himmel. Trotzdem entstehen etliche Aufnahmen. Auch vom Boden aus bekommen wir einen wunderbaren Eindruck. Wir schauen nun lieber „nur“ zu. Wie soll ich beschreiben was in uns vorgeht?Was wir sehen macht uns besinnlich, beeindruckt? Mir fehlen die Worte.

Later vertrekken we in de richting van San José del Valle. Onze volgende kampeerplaats voor de nacht zou vlakbij zijn. Blijkbaar kun je daar vlak bij het meer kamperen. - Onderweg zien we twee otters de weg oversteken. We passeren ook verschillende hokken voor boerderijdieren. Wederom komen we runderen, jonge stieren, geiten en hun vreemde tonnenhokken tegen. Maar ook een bok die met zijn horens verstrikt is geraakt in een gaashek. Het groen in de tuin van de buren lijkt weer groener te zijn. Het kost wat moeite om de bange geit uit zijn benarde situatie te redden. - En dan is er nog een geit die haar pasgeborene verzorgt. De navelstreng is nog zichtbaar. 

Als we bij het meer aankomen, zijn we dolblij. Een prachtige plek direct aan het meer. Hier zijn de coördinaten: 36°38'24.5″N 5°42'45.7″W Ware het niet dat er overbodige rommel ligt. Maar het duurt maar drie tot vier minuten en onze kampeerplaats voor de nacht is weer mooi. Hoe kun je kampeerders motiveren om het motto "Please leave the site cleaner than you found it" te volgen?

Ik schrijf nog wat in de blog, daarna worden de filmpjes van de afgelopen dagen gemonteerd. - Wat een dag, wat een indrukken, wat een foto's.

Erkenntnis des Tages: „Berge kommen nicht zusammen, aber Menschen“

Mijn broers zijn mij geworden

Afgehandeld met shtrimp

Senen ayns leuk und geshtorbn

Senen mir geblibn finf